Yogatherapie & Trauma voor kinderen en jongeren.
Yoga en trauma binnen de Jeugdzorg, Justitiële Jeugdinrichtingen, in het Onderwijs en de GGZ.
Trauma Sensitive Yoga (TSY) is een traumatherapie die erkend wordt als een klinische interventie bij complex trauma. Het is een Evidence-Based yoga-interventie , ontwikkeld in Amerika onder leiding van Bessel van der Kolk en David Emerson. Het is een yogavorm bedoeld als ondersteuning bij de therapeutische behandeling van vroegkinderlijke- en complex trauma( o.a. PTSS).
Yoga & Trauma (Sensitive) Yoga * kan heel waardevol zijn voor jongeren & hun familiesysteem die door een moeilijke tijd gaan of ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt en daar bewust of onbewust last van ondervinden.
Mijn achtergrond en jarenlange ervaring (20+ jr) met het werken met kinderen/jongeren en hun familiesysteem met complex/meervoudig trauma stellen mij in staat om Trauma (Sensitive) Yoga op een gepaste manier toe te passen bij jongeren die ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt of dit nog steeds in hun dagelijks leven ervaren.
Trauma kan veel verschillende soorten gebeurtenissen omvatten. Het omvat in principe elke gebeurtenis waarbij het kind bang is voor zijn veiligheid en welzijn. Of de dreiging nu echt is of zo wordt waargenomen, is niet belangrijk. Of er een schadelijke uitkomst is, is ook niet belangrijk. Wanneer een kind bang is voor zijn welzijn en het gelooft dat het in gevaar is, kan dit een trauma creëren.
Wanneer kinderen en jongeren (gedurende een langere periode) complex trauma ervaren heeft dit invloed op de hersenen. De manier waarop het zenuwstelsel reageert op externe factoren kan hierdoor veranderen.
Herhaling en een staat van kalmte zijn nodig om het lichaam en de hersenen iets nieuws te leren. Wanneer een jongere moeite doet om zich te concentreren op een beweging, ademhaling of meditatie leren ze hun hersenen een nieuw, gezond patroon te volgen.
De verschillende effecten en voordelen
1. Lichaamsbewustzijn en empowerment
Trauma verstoort vaak de verbinding tussen lichaam en geest. Yoga stimuleert de ontwikkeling van lichaamsbewustzijn, waardoor je weer fysieke – en emotionele sensaties leert opmerken in je lichaam. Tevens leer je bewuster te worden van je grenzen. Dit toegenomen lichaamsbewustzijn kan een gevoel van empowerment, zelfsturing en zelfvertrouwen bevorderen.
2. Regulering van het zenuwstelsel
Trauma kan leiden tot verstoring van het zenuwstelsel, wat resulteert in verhoogde stress-, angst- of dissociatietoestanden. Yoga; bewuste beweging, diepe ademhaling, rustige houdingen & mindfulness activeren het parasympatische zenuwstelsel. Een ontspanningsreactie wordt opgewekt en helpt de stressreactie van het lichaam te reguleren. Tevens heeft dit een positief effect op de nachtrust en de ervaring is dat veel jongeren slecht slapen vanwege de vele gebeurtenissen en/of het wonen in een residentiele instelling waar het onrustig kan zijn.
3. Creëren van nieuwe neurale paden
Wanneer een kind een trauma heeft meegemaakt zijn de hersenen veelal gericht op het op alert blijven. De vecht-of-vluchtreactie wordt overprikkeld en kan op elk moment optreden, zelfs als de bedreigingen denkbeeldig zijn. Yoga biedt patroonvormige, repetitieve en ritmische bewegingen die helpen om de bewuste en onbewuste spanning in het lichaam te reguleren. De neurale paden van de hersenen worden hierdoor versterkt, waardoor je beter kunt concentreren, informatie kunt onthouden en emoties kan verwerken.
4. Emoties reguleren
Kinderen & jongeren die bijvoorbeeld misbruik hebben meegemaakt kunnen een gevoelig, overprikkeld stressresponssysteem hebben. In een staat van alarm kunnen deze kinderen & jongeren moeite hebben met impulscontrole en kunnen ze zich ‘misdragen’ als ze zich kwetsbaar voelen. Ze hebben vaak moeite met het bewaken van hun eigen grenzen, waardoor ze soms keuzes maken of op een bepaalde manier reageren wat ze eigenlijk niet willen en/of geen controle over hebben. Yoga, meditatie, mindfulness en ademhalingstechnieken helpen aantoonbaar om het zenuwstelsel te kalmeren, zodat kinderen & jongeren beter met stress kunnen omgaan, ongeacht waar of wanneer het gebeurt.
5. Loslaten van opgeslagen spanning en emoties
Yoga biedt een mogelijkheid om fysieke spanning en opgeslagen emotionele energie in het lichaam los te laten. Door middel van rustige bewegingen, stretchen en bewust ademhalen kan yoga helpen om patronen van spanning te ontgrendelen en los te laten, wat een gevoel van bevrijding en emotionele ontlading mogelijk maakt.
6. Integratie van lichaam & geest
Trauma resulteert vaak in een fragmentatie van ervaringen, waarbij de ervaring kan zijn dat geest en het lichaam is losgekoppeld. Yoga is erop gericht om weer verbinding te creëren tussen lichaam & geest, waardoor een gevoel van heelheid en uitlijning ontstaat. Door beweging, ademhaling en bewustzijn te synchroniseren kan het een groter gevoel van harmonie en integratie bevorderen.
7. Gevoel van keuzevrijheid
Trauma kan een grote impact hebben op iemands gevoel van eigenwaarde en hun vermogen om te herstellen van tegenslag. Als slachtoffer kan het een gevoel geven dat je lichaam niet van jezelf is. Iemand heeft misbruik gemaakt van je vertrouwen en grenzen. Door yoga en dat je hierbij de keuze krijgt om houdingen/oefeningen te doen waarbij je jezelf prettig voelt, helpt yoga een gevoel van keuzevrijheid te creëren.
8. Cultivatie van zelfcompassie en acceptatie
Kinderen met trauma worstelen vaak met zelfverwijt, schaamte of negatieve zelfperceptie. Yoga moedigt zelfcompassie en zelfacceptatie aan door een niet-oordelende houding ten opzichte van zichzelf te bevorderen en een liefdevolle en meelevende relatie met lichaam en geest te cultiveren. Er is aandacht voor het aanleren van een andere mindset- onder andere door minder kritisch naar jezelf te zijn en ook wat anderen/ je omgeving van je vindt. In deze leeftijdsfase speelt dit een belangrijke rol en is het helpend om jongeren hier bewuster van te laten worden. Hierdoor leren ze ook om bewuster te worden wat ze zelf ‘echt’ willen in hun leven. Intrinsieke motivatie wordt gestimuleerd om andere keuzes te maken. Dit heeft een positief effect op een gezonde ontwikkeling naar volwassenheid.
9. Versterking van veerkracht en coping vaardigheden
Yoga kan veerkracht activeren en helpt bij het ontwikkelen van coping vaardigheden. Doormiddel van ademhalingsbewustzijn, grondingstechnieken en mindfulness. De hulpmiddelen en technieken die worden aangereikt kunnen jongeren in hun dagelijkse leven toepassen, zodat ze onder andere beter hun stress, emoties kunnen reguleren en andere coping vaardigheden toepassen. Door veerkracht te versterken wordt eigenwaarde en zelfvertrouwen gestimuleerd.
De lessen worden op een ontspannende manier gegeven en met een tikkeltje humor, want het moet natuurlijk ook leuk zijn!
Een veilige omgeving & Samenwerking
Mijn jarenlange werkervaring, opleidingen/trainingen, de persoonlijke situatie & achtergrond van de individuele jongere worden geïntegreerd tijdens de lessen. De Yogatherapie-coaching lessen zijn ondersteunend met een niet-oordelende houding. Jongeren krijgen de ruimte om op eigen tempo en passend bij hun (behandel) proces hun lichaam, emoties en ervaringen te verkennen in een veilige ruimte.
De lessen kenmerken zich door rust en persoonlijke aandacht. Je “moet” niks en je maakt je eigen keuzes. Je wordt uitgenodigd om mee te doen en daarbij heb je altijd de keuze om een beweging eerder te stoppen, over te slaan, niet te doen of aan te passen. De docent doet de oefeningen altijd mee op haar eigen mat en gebruikt geen fysieke aanraking.
In het belang van het behandelproces is het mogelijk om naast de groepsles een 1:1 moment met de jongere in te plannen. Op deze manier wordt het persoonlijk proces van de jongere nog meer in kaart gebracht en de veiligheid gewaarborgd.
Dit alles tezamen kan het gevoel van veiligheid & vertrouwen bevorderen, wat essentieel is bij het herstel van trauma.
Samenwerking
Er is een zorgvuldige en transparante samenwerking met de persoonlijke coach, gedragswetenschapper, manager en/of andere betrokken professionals. Hierin wordt transparant met zowel de jongeren als betrokken disciplines gewerkt. Er worden afspraken gemaakt met de gedragswetenschapper en manager over de communicatie, rapportage, privacy en andere zaken die van belang zijn.
Voor wie
Yoga & Trauma (Sensitive) Yoga is mogelijk voor jongeren vanuit een ambulant traject, (deeltijd) op een groep of thuis wonen. Binnen het Justitiële kader, in het Onderwijs en binnen de GGZ. Voor jongeren binnen het Justitiële kader is hieronder nog een korte aanvulling beschreven.
Tevens hoeft er niet altijd sprake te zijn van een trauma. Ook bij stress, angst- en paniekklachten, depressie en burn-out klachten is het goed om Yoga toe te passen.
Werkwijze op maat
*Trauma Sensitive staat tussen haakjes, omdat we er regelmatig voor kiezen om te starten met de basis van Yoga in combinatie met TSY. De ervaring is dat het voor jongeren fijn is om laagdrempelig te starten met Yoga en werken wij graag op maat.
De Yoga sessies bestaan uit yogahoudingen, mindfulness, ademhalingsoefeningen en aandacht voor de mindset.
Yoga & Traumaherstel binnen Jeugdinrichtingen (JJI en KVJJ)
Binnen detentie is er veelal sprake van mentale, emotionele en fysieke stress. Ervaringen van angst, depressie, wantrouwen, agitatie, onzekerheid en agressie kunnen sterk toenemen in een gesloten setting. De ervaring en erkenning is inmiddels dat een lichaamsgerichte benadering zoals Yoga enorm kunnen helpen de symptomen te verlichten die leiden tot reactief gedrag en stress gerelateerde problemen.
Bij de emotionele en fysieke pijn van trauma is het van belang en betekenisvol dat er weer verbinding ontstaat met ons lichaam. Een groot deel van de mensen binnen detentie zijn vaak gedissocieerd geraakt van hun gevoel en lichaam als gevolg van traumatische ervaringen, zoals verwaarlozing, misbruik, gewelddadig gedrag, armoede, verlating, en/of overmatig drugs- en alcoholgebruik.
Het aanleren van yoga & mindfulness in de JJI en KVJJ is niet alleen belangrijk ter ondersteuning van gedragsrehabilitatie, maar ook cruciaal voor mentaal, emotioneel en fysiek welzijn. Trauma Sensitive Yoga en mindfulness geven essentiële tools voor zelfregulatie, zelfontdekking ,persoonlijke groei en waarbij intrinsieke motivatie wordt gestimuleerd.
Yoga & mindfulness is als aanvulling bedoeld op de behandeling die in de JJI en KVJJ worden aangeboden, vanuit het besef dat het principe van een gezond lichaam en een mentale gezondheid cruciaal is voor gedragsrehabilitatie. Dit ondersteunt niet alleen de succesvolle terugkeer in de maatschappij, maar versterkt het fysieke en emotionele welzijn tijdens stress, angst en uitdagende omstandigheden van detentie.
Kortom Yoga & Trauma (Sensitive) Yoga-therapie kan heel waardevol zijn bij ingrijpende gebeurtenissen en traumaherstel binnen het Justitiële Kader.
We werken inmiddels samen met Jeugdzorg en de Gemeente om op deze manier samen meer mensen te helpen bij het herstel van trauma. Ben je als praktijk, organisatie geïnteresseerd of heb je nog vragen, neem dan contact op.
Hier kun je de inhoudelijke informatie lezen over Trauma Sensitive Yoga en onder de veelgestelde vragen TSY kun je meer lezen over onder andere TSY op locatie en mijn achtergrond.